Arabische dienst en bezoek Arabisch gezin

Zondag 20 april

Nu we al geruime tijd aan de Joodse kant van Israël wonen en werken, zijn we ook erg benieuwd naar de Arabische kant. Vandaag gingen we met de bus op pad naar Bethlehem, om een echte Arabische kerkdienst bij te wonen. Leuk om het verschil te zien met een Hebreeuwse dienst. Ook merkten we dat het meezingen van Arabische liederen, nog nèt een stukje meer talent van ons vraagt, dan zingen in het Hebreeuws. Na de dienst was er voor de liefhebber nog een bakje echte Arabische koffie... ieder zo z'n smaak :-) 

Na een dienst vol nieuwe indrukken, waren we van harte welkom bij een Arabisch gezin om hier kennis te maken en de lunch te nuttigen. Toen we deze ochtend op pad gingen, hadden we nooit verwacht wat voor verhalen we allemaal te horen zouden gaan krijgen, want wat we hier toch allemaal hebben gehoord... Wegens de omstandigheden hier in dit land kunnen we er helaas niet al te veel van vertellen. Het is namelijk uit den boze als je je als moslim bekeerd tot het christendom. Op heel indrukwekkende wijze is de persoon waarbij wij op bezoek waren, door middel van een visioen tot geloof gekomen. Ook kwam IS opeens heel dichtbij. De persoon vertelde ons, dat als de IS voeten aan de grond krijgt in Israël, deze de eerste christen zou zijn, die op de lijst komt om vermoord te worden. 

Wat een dag....

Afscheids-shabbat viering Kees-Jan Rodenburg

Vrijdag 17 april

Vanavond hebben wij ons voorbereid op een grote groep mensen over de vloer, want de avond stond in het teken van het afscheid van Kees-Jan Rodenburg, als directeur van de NEM. Heel de woonkamer hebben we voor deze avond omgetoverd, zodat de shabbatstafel in gereedheid kon worden gebracht. Ditmaal werden de hapjes verzorgd door de gasten (ook een keer niet erg :-) ). Aan twee lange volle tafels met zo'n dertig mensen, hebben we gezamenlijk van de maaltijd en de viering genoten. Verder hebben we nog enkele liederen gezongen, onder begeleiding van de gitarist. Het was een mooi afscheid. Onze complimenten gaan uit naar alle fijne gasten die ons hebben geholpen om ons door de gigantische berg afwas heen te worstelen.

Herdenkingsdagen

Woensdag 15 en donderdag 16 april

Woensdagavond waren we uitgenodigd voor een herdenking bij gaarkeuken Hineni. Het was namelijk de vooravond van Jom Hasjoa, de herdenkingsdag voor de vernietiging van zes miljoen joden tijdens de holocaust. Deze herdenking is een beetje vergelijkbaar met onze dodenherdenking op vier mei. Zo werden er ook kransen gelegd, toespraken gehouden met herinneringen, kaarsen aangestoken en was er militair optreden. We vonden het jammer dat het meeste in het Hebreeuws werd gesproken, want te zien aan de emoties van de mensen om ons heen, moesten het bijzondere verhalen zijn. 

 

Donderdag was de officiële herdenkingsdag. Om 10 uur in de morgen gingen er door heel het land sirenes, wat voor velen het sein was om letterlijk even stil te staan. Automobilisten stopten niet alleen met rijden, maar stapten ook uit de auto, om staande deel te nemen aan de minuut van stilte. Wel zagen we ook mensen doorlopen: Arabieren, die niets met de holocaust hebben of ultra-orthodoxe Joden, die deze manier van herdenken niet geestelijk genoeg vinden.

Behalve een dag van herdenking, was het voor ons ook een feestelijke dag, want we vierden de verjaardag van Jenneke.



Dinsdag 21 april

Op Jom Hazikaron worden de doden die zijn omgekomen in alle Israëlische oorlogen en/of terroristische aanslagen herdacht. Ook nu was er weer een sirene hoorbaar, om 20:00 's avonds stond iedereen stil voor enkele minuten. Op dat moment waren wij op bezoek bij een Holocaust-overlevende in het verzorgingshuis. Zij vertelde ons haar levensgeschiedenis. Deze vrouw zat in de oorlog ondergedoken in Nederland. Tijdens het onderduiken heeft zij een dagboek bijgehouden. Dit exemplaar is bewaard gebleven en zij heeft hier een boek van uitgegeven. Heel bijzonder dat wij het originele dagboek in hebben mogen kijken. Ook is er een documentaire gemaakt over haar onderduikperiode, die is uitgezonden op de Nederlandse televisie. 

Woensdag 22 en donderdag 23 april

Woensdagmorgen 11 uur; opnieuw een sirene hoorbaar, ook ditmaal stond iedereen op en werd stil voor 2 minuten.

Wat bijzonder aan deze dag was, was de 'plotselinge' overgang van verdriet naar vreugde.
Overdag wordt er nog stil gestaan bij alle slachtoffers, maar in de avond gaat de herdenking over in Jom Ha'atzma'ut (Israel Independence day). Dit deed ons wel een beetje denken aan dodenherdenking en Bevrijdingsdag in Nederland. Op deze bijzondere dag zijn wij 's avonds een kijkje gaan nemen bij de Western Wall ('klaagmuur'). Recht voor de muur vond een grote bijeenkomst/herdenkingsdienst plaats. Misschien wel zo'n duizend Joden, maar ook inwoners en nieuwsgierige toeristen vanuit verschillende landen waren aanwezig. Er werden liederen gezongen en gebeden opgezegd. Vervolgens hoorden we na enige tijd een ontzettend 'kabaal', er werd op een ramshoorn geblazen. Dit leek het sein dat het rouwen overging in de feestvreugde. De hele massa begon eerst rustig aan wat te wiebelen, maar toen de avond vorderde, werd het steeds uitbundiger: klappen, springen en dansen! Na deze belevenis bij de Western Wall zijn we via de oude stad terug naar huis gelopen. Onderweg kwamen we nog een grote groep uitbundig dansende joodse mannen tegen en zagen we dat er verschillende muziekfestivals waren. Rond een uurtje of twaalf 's nachts zou er nog vuurwerk afgestoken worden... maar toen waren wij alweer naar dromenland!

Donderdag; Jom Ha'atzma'ut; voor veel mensen is dit een vrije dag, de winkels zijn gesloten, er rijden een stuk minder bussen en trams, en op straat is er geen kip te beleven. We hoorde dat dit dé dag is dat iedereen erop uit trekt om te gaan bbq'en... helaas zat alleen dit jaar het weer niet zo mee. Toch stonden er nog wat groente en fruit (de 'echte' soek boodschappen) op de planning. Er al van uitgaande dat deze misschien gesloten kon zijn, toch een kijkje genomen... en inderdaad, zo rustig hebben we het daar nog nooit gezien. Met enige moeite toch bij verschillende verscholen kraampjes de boodschappen bij elkaar kunnen sprokkelen.

Uit het leven gegrepen

Elke dag reis ik (Reineth) met het openbaar vervoer naar mijn werk en het is niet ongewoon dat er mensen hardop biddend in de bus staan of met de bijbel in de hand instappen. In dit land speelt religie een bijzonder grote rol, wat heel veel mooie, maar ook minder mooie kanten heeft.

Omdat ik steeds op hetzelfde tijdstip reis, zie ik vaak dezelfde mensen en maak ik regelmatig een praatje met drie vrouwen. Hun verhalen leken me goede voorbeelden van wat de impact van religie kan zijn op het dagelijkse leven, dus ik wilde ze graag op deze blog delen.

De vrouwen, Mary, Samah en Jeanine, zijn collega’s van elkaar. Uit veiligheidsoverwegingen heb ik hun namen veranderd.

De Joodse opa van Mary woonde in Duitsland, maar moest vluchten toen de Jodenvervolging daar begon. Hij emigreerde naar Amerika, waar zijn kinderen, en dus ook zijn kleindochter Mary opgroeide. Mary werd door haar ouders echter niet Joods, maar christelijk opgevoed en ze leerde alle Bijbelverhalen kennen. Met name het Bijbelverhaal van Hagar maakte veel indruk op haar. Ze vond het zó erg dat slavin Hagar, met haar zoon Ismaël werd weggestuurd de woestijn in, nadat Sara zelf een zoon had gekregen. Omdat Ismaël gezien wordt als de voorvader van de Arabieren, heeft Mary dat altijd willen 'goedmaken' met het Arabische volk.

Toen Mary ouder was, kreeg zij verkering met een Joodse jongen. In Amerika was het geen probleem om als christen met een Jood te trouwen en ze waren beiden niet veel met het geloof bezig. Echter, toen Mary kinderen kreeg, begon zij zich af te vragen met welk geloof zij hun wilde opvoeden. Ze bekeerde zich tot het Messiaanse Jodendom en haar kinderen werden grootgebracht met een liefde voor het land Israël. Stuk voor stuk gingen haar kinderen er zelfs wonen.

Op een dag kreeg Mary een telefoontje van haar dochter dat er in Jeruzalem een baan vrij kwam, die precies bij Mary zou passen. Ook haar man wilde graag alija maken en terugkeren naar Israël. Wel was Mary bang voor de ondervragingen. Ze wist dat de regering niet staat te springen om messiaanse gelovigen en standaard de vraag stelt: "Wat betekent Jezus voor jou?” En wat moest ze hierop antwoorden? Ze kon toch niet liegen? Maar als ze dat niet zou doen, wist ze ook dat ze jaren tegengewerkt konden worden. Ze bracht het in gebed en wachtte af.

Op een dag kreeg haar man een mail van de Israëlische regering en hierin werden de, door Mary zo gevreesde, vragen gesteld. Haar man beantwoordde de email zonder overleg met Mary. Omdat hij Jezus niet als de verlosser ziet, kon hij naar eer en geweten een politiek-wenselijk antwoord sturen. Mary vindt het heel erg dat haar man niet gelooft in Jezus als Messias, maar ze is blij dat ze hierdoor het land kon binnenkomen. Nu zet zij de naastenliefde, die al ontstond in haar jeugd, op volle kracht in om Joden en Arabieren dichter bij elkaar te brengen.

Samah is opgegroeid in een Islamitisch gezin. Jarenlang gelooft ze in Allah en leeft als moslima volgens de regels van de Islam. Tot ze op een nacht een visioen (droom) krijgt, waardoor zij zich bekeert tot het christendom. Alleen haar zus weet dat zij nu christen is, want de rest van haar familie zou het niet accepteren en zou haar zelfs iets aan kunnen doen. Ze moet alles in het geheim doen. Bijbel lezen doet ze op haar werk en als ze naar huis gaat, blijft haar bijbel daar, want stèl dat die thuis gevonden wordt… Het mooie is dat zij door haar werk Jeanine en Mary heeft ontmoet, van wie zij in geestelijk opzicht veel kan leren en aan wie zij een goede steun heeft.

Jeanine is opgegroeid in Amerika. Als christelijke jonge meid kwam zij in Israël werken als vrijwilliger en leerde ze een Joodse jongen kennen. Ze werden verliefd en begonnen een relatie. Na een paar jaar wilden ze trouwen, maar dat ging niet zomaar. Gemengde huwelijken zijn ongewoon in het orthodoxe Jodendom. Haar schoonouders wilden dat Jeanine zich bekeerde en Joods werd, maar daarvoor zou ze moeten liegen over haar geloof in Jezus. Jeanine weigerde dit en hield vol. Na verloop van tijd accepteerden ook haar schoonouders het huwelijk en kon er getrouwd worden.

Negen maanden na het huwelijk werd er een zoon geboren. En dat was twijfelachtig snel, vond de regering. Was de man wel echt de vader? Of was hij soms met die christelijke vrouw getrouwd uit goedheid en was ze voor het huwelijk al zwanger van een ander? Weer kwamen Jeanine en haar man voor hete vuren te staan. De wet bepaalt dat alleen kinderen uit een Joodse moeder ook Joods zijn. Jeanine is niet Joods, maar haar man wel en zij wilden dat hun zoon ook als Joods gezien zou worden. De beide ouders werden echter niet op hun woord geloofd en er moest een DNA-test komen om te bewijzen wie de vader was. Na maanden van zichzelf verdedigen, bewijzen en verantwoorden, is Jeanine’s zoon nu eindelijk geaccepteerd als Joods. 

Falafel ballen

april

Soms doe je boodschappen en kan het gebeuren dat je kikkererwten hebt gekocht i.p.v. mais. En tja, kikkererwten op je wrap is nou ook niet helemaal een optie, dus wat doet men dan: op zoek naar een creatieve oplossing! Dus wij typen in op Google: "wat moet ik met mijn kikkererwten???" Er even niet bij stil gestaan dat we ons natuurlijk gewoon bevinden in HET land van de kikkererwtenspecialiteiten. Want waar anders dan in Israël, zie je de falafeltenten op elke hoek van de straat? En laat uitgerekend falafel gemaakt worden van kikkererwten. Boffen wij toch even van onze miskoop...

Let’s do it: home-made falafel ballen a la Baanbrekers.

Maar goed, als het recept dan gevonden is en de helft bevindt zich eigenlijk niet in huis, moet je creatief zijn. Ach, potjes met kruiden in het Baanbrekershuis genoeg, dus we gooien wat bij elkaar en zien wel wat het gaat worden. De pizza kruiden hebben vast voor dé extra taste gezorgd :-) want het smaakte alsof we ze zelf gekocht hadden!

Nu begrijpen we dat onze lezers vast staan te popelen om het recept en willen we dit natuurlijk graag met jullie delen. Helaas weten we eigenlijk al niet meer zo goed wat we er uiteindelijk allemaal in verwerkt hadden. Maar als je ongeveer de volgende ingrediënten even goed met elkaar pureert, kom je vast een heel eind: kikkererwten, ui, peterselie, koriander, pizzakruiden, bakpoeder… of hadden we er nou ook nog een ei door gedaan? In ieder geval, nadat je alles lekker hebt gepureerd tot een mooi mengsel, moet je het een aantal uur in de koelkast laten staan. (Waarom? Uuhm, dat had weer iets te maken met een of ander opstijfproces, toch?) Vervolgens de olie goed heet laten worden in de koekenpan en de balletjes aan weerszijden lekker bruin bakken. Eet smakelijk!

Challah bakken

Maandag 13 april


Vanavond zijn we letterlijk en figuurlijk aan de bak gegaan! Met een van de NEM'ers hebben we volgens traditioneel Joods recept Challah gebakken. Challah is een gevlochten zoet brood dat gebruikt wordt tijdens de Shabbat viering. Met wel 2 kg deeg hebben we zoveel kunnen bakken, dat de deur van onze vriezer bijna niet meer dicht kan...

Child survivers en Jaffa

Zondag 12 april

Op de dag dat de bevrijding van kamp Westerbork 70 jaar geleden werd herdacht, gingen wij naar het plaatsje Ashdod om een groepje dames te ontmoeten, die ‘child survivers’ zijn. Dit zijn Joden, die als baby of klein kind de holocaust overleefden. Lang is er gedacht dat ze te klein waren om hier iets van te merken, maar het tegendeel is waar. Dit merkten we al direct bij aankomst: de vrouwen wilde zó graag iets vertellen, dat iedereen door elkaar heen praatte. Tijdens de voorstelronde werd ons nogmaals duidelijk hoe bijzonder hun verleden is geweest. De meesten hadden meerdere namen gehad: hun eigen naam (gekregen bij geboorte), een of meerdere onderduiknamen en een Hebreeuwse naam, die ze kregen bij aankomst in Israël.   

Na het voorstellen, kregen we een rondleiding  op de ‘mosjav’, waar het gastgezin woont. Dit is vergelijkbaar met een kibboets; namelijk een soort dorp waar mensen samen leven en werken op het land. Het is een besloten gemeenschap en iedereen kent elkaar. Tegenwoordig heeft wél iedereen zijn eigen onderneming, maar bijvoorbeeld feesten worden nog altijd gezamenlijk gevierd. Het gastgezin heeft een granaatappelboomgaard, waar ooit een (deel van een) raket terecht is gekomen, tijdens de Gaza-oorlog. Ook namen we een kijkje bij het schapenbedrijf van de dochter van de gastvrouw. Er liepen schattige lammetjes bij, die net even iets meer aandacht van ons kregen…

Tijdens de lunch kregen we meer te horen over de persoonlijke verhalen van de vrouwen. Een van de vrouwen hoorde bijvoorbeeld bij de groep ‘Onbekende Kinderen’ in kamp Westerbork. Deze kinderen hadden geen identiteitspapieren, waren te jong om hun echte naam te weten en waren hun ouders kwijtgeraakt, dus werden ze geregistreerd als ‘de onbekende kinderen’. Toen deze kinderen op de trein werden gezet naar Auschwitz om vernietigd te worden, is deze om onverklaarbare reden nooit aangekomen. De kinderen zijn uiteindelijk terechtgekomen in kamp Bergen Belzen. 

Ook hoorden we dat na de bevrijding het leed niet ophield. Hoe moest je als kind je ouders (als ze al leefden) terugvinden? En, als je ze terugvond, waar moest je gaan wonen? De huizen, inclusief huisraad, waren veelal ingepikt door anderen. En hoe moest je omgaan met het verdriet van je moeder of vader? Ook werden Joodse kinderen vaak gepest op school, want je had als één van de weinigen andere tradities en gebruiken, dus werd je al snel het buitenbeentje.     

Ondanks de indrukwekkende verhalen, konden de vrouwen het met een humoristische ondertoon vertellen, wat ervoor zorgde dat we na een hartelijk afscheid, met een goed gevoel verder reden naar de bestemming van die middag: havenstad Jaffa. Deze plaats is o.a. bekend van het bijbelboek Jona. Hij stapte in Jaffa (toen nog Joppe genoemd) op een schip om te vluchten voor zijn opdracht van God om naar Ninevé te gaan. 

Ook liepen we langs het huis van 'Simon de leerlooier'. Hier logeerde de apostel Petrus toen hij het visioen over reine en onreine dieren kreeg (Handelingen 10). 

Toen we merkten dat de lucht begon te betrekken en we de regen al bijna konden ruiken, besloten we zo snel mogelijk de auto weer op te zoeken en terug naar huis te rijden. 

Werk Gea

Na een weekje ‘’vrij’’ met de Pesach begon mijn werkweek weer bij Beit Mozes.

Ik had toch wel zin om weer aan het werk te gaan en mijn collega’s en de bewoners weer te zien.

Bij binnenkomst vroegen sommige bewoners gelijk waar ik de afgelopen week was en ik vertelde hen dat ik Pesach vakantie had. Ik zag dat er nieuwe bewoners waren en dat ik verschillende bekende gezichten tussen de bewoners juist weer miste. Er was toch wel wat veranderd in korte tijd.

Bewoonster Edna gebaarde me om bij haar te komen zitten maar ik vertelde haar dat ik eerst de andere bewoners wilde helpen met hun ontbijt.

Na anderhalf uur was ik hier mee klaar en Edna was blij dat ik eindelijk tijd voor haar had.

Ze had de krant voor haar liggen, ik kon het niet lezen omdat het in het Hebreeuws was.

‘’Wanneer ga je ook Hebreeuws leren?’’, vroeg ze. Ik zei dat ik het graag zou willen maar dat dit niet makkelijk is. Dat beaamde ze zelf ook.

Ineens begon ze te vertellen over een gebeurtenis in een van de Synagogen in Jeruzalem van afgelopen januari.

Ze huilde en vertelde dat er Joden zijn neergestoken.

Ze zei: ‘’ze waren alleen maar met elkaar aan het bidden en lazen uit de Thora, wat deden ze verkeerd?!’’ Ik zei dat ik hier geen antwoord op had en ze zei zelf al dat niemand hier een antwoord op heeft.

Ze wees om haar heen en zei: ‘’hier werken Joden en Arabieren samen in een ruimte en dat gaat wel goed!’’

Ik proefde uit haar woorden het verdriet over het conflict in dit land.

Het was tijd voor de gym, even de benen strekken… Ook voor mij is dit niet verkeerd!

De muziek wordt aangezet en de bewoners doen allemaal fanatiek mee!

Elke ochtend wordt dit gedaan met de bewoners.

Na de gymnastiek is er even een koffie pauze.

Samen met mijn collega’s drink ik koffie en ze vragen me wat ik gedaan heb ik de Pesach week.

In mijn beste Engels probeer ik het te vertellen, ik merk dat door de weken heen mijn woorden schat toch wel wat uitgebreid is zodat het communiceren steeds makkelijker gaat!

Zelfs met de collega’s die alleen Hebreeuws kunnen lukt het toch om te communiceren met hen.

Na de pauze komt er een musicus en speelt wat liederen op zijn gitaar, de bewoners genieten hier zichtbaar van en wippen met hun voet mee op de maat.

Inmiddels is het etenstijd en help ik Edna met haar maaltijd.

Omdat we elkaar een week niet gezien hadden had ze zoveel te vertellen dat ze zich geen tijd gunt om te eten.

Ze schoot er zelf om in de lach en zei een poosje haar mond te houden…

Na de maaltijd gaan de bewoners rusten en zit mijn taak erop voor vandaag.

-Edna-

Deze week wordt in Israël de Holocaust herdacht.

Ook in Nederland wordt er rond 4-5 mei veel aandacht besteed aan het herdenken van de Tweede Wereld oorlog.

Op een dag viel mijn oog op een oproepje van de NOS om een filmpje in te sturen met een herinnering over Bevrijdingsdag.

Ik moest gelijk aan een bewoonster denken van mijn werk die tijdens de Tweede Wereld oorlog

ondergedoken zat bij een familie in Utrecht. 

Ik vroeg haar of ik een filmpje mocht maken met haar verhaal over de herinnering die ze heeft aan Bevrijdingsdag.

Ze vond dit reuze interessant en vroeg me gelijk of dit ook op de Nederlandse televisie zou komen.

Maar dit wist ik niet zeker…

Ze stiftte haar lippen, trok haar kleren goed, ging rechtop zitten en we konden startten met filmen.

We oefende een paar keer want het viel niet mee om in 2 minuten te vertellen wat Bevrijdingsdag voor haar betekend heeft!!

Toen we klaar waren keken we het filmpje samen terug.

De tranen rolden stilletjes over haar wangen terwijl ze keek.

Ik vroeg haar waarom ze huilde en ze vertelde dat het haar erg raakte als ze over deze dingen te sprak.

Op de vraag of ze spijt had van het filmpje schudde ze hard nee.

Ze vond het juist fijn om er over te praten en ze was erg trots op het resultaat!

Ze vertelde over de angst die ze gehad heeft tijdens de jaren dat ze ondergedoken zat.

Dat toen ze hoorden dat Nederland bevrijd was ze niet blij durfde te zijn en de straat niet op durfde uit angst om alsnog opgepakt te worden.

Na een paar dagen kwamen ze pas te voorschijn en gingen ze de straat op om alsnog de bevrijding te vieren.

De christelijke familie waar ze ondergedoken zat lazen uit dankbaarheid uit psalm 150 wat gaat over het loven van God.

Samen met haar heb ik deze psalm nog eens gelezen.

Toen ik weg ging kreeg ik een dikke knuffel van haar!

Donderdag 16 april is het de officiële herdenkingsdag.

Ook in Beit Mozes werd de Holocaust herdacht.

Er stond een tafel met daarop brandende kaarsjes en wat boeken over de Tweede Wereld oorlog.

Om 10 uur ging het luchtalarm af, alle collega's van de verpleegafdeling stonden bij elkaar en was er een minuut stilte.

Rond 11 uur was er met heel de afdeling een herdenkingsdienst.

Er werden liederen gezongen door een groep jongeren en verschillende gedichten voorgedragen.

Sommige bewoners hielpen met het aansteken van de kaarsjes.

Het verdriet van de bewoners was voelbaar.

De herdenking eindigde met het zingen van het Israëlische volkslied.Gelukkig had ik dit lied al geoefend in Nederland en kon ik hem mee zingen! 

Pesachvakantie

Maandag 6 april

Het is Pesach vakantie! Dus ook voor ons geen ‘normale’ werkweek op de planning. We starten met een excursiedag: Masada en En Gedi. We zijn vroeg uit de veren gegaan om bijtijds de huurauto op te pikken i.v.m. de vakantiedrukte. Maar goed ook, want we hadden zelfs nu al 6 wachtenden voor ons. Op weg naar En Gedi in de auto merkten we dat de airco niet voor niets in de auto zat! Maar ons hoor je niet klagen… heerlijk die warmte.

Aangekomen in En Gedi hebben we het natuurreservaat bezocht. Een ontzettend mooi natuurpark met bloemen, rotsen en watervallen. Ook is het reservaat rijk aan verschillende diersoorten en vogels. Er schijnen zelfs hyena’s en luipaarden rond te lopen.. die hebben wij helaas niet gespot. Hoewel, misschien ook maar beter… :-)

Na een hele work-out te hebben gehad, door al het klimmen en klauteren langs de rotsen en steile heuvels, vervolgden we onze weg naar de Masada. Aangekomen eerst maar even lekker in het zonnetje gepicknickt. Zodat we weer alle energie hadden voor de volgende klim!

Nou ja, klim, ‘stiekem’ zijn we gewoon omhoog gegaan met de kabelbaan. En boffen wij even dat we zelfs een retourticket hadden, we hoefden niet eens naar beneden te wandelen… ook best wel eens lekker!

De Masada is een gigantische vesting, gebouwd op een rots. De Masada is rijk aan een hele geschiedenis. O.a. is koning Herodes gevlucht naar deze plek omdat hij in gevaar was. En hij wist wel hoe hij het wilde: verschillende paleizen, een synagoge en een badhuis zijn er te vinden. Ook is hier veel gevochten tijdens de Joodse Opstand (70 na Chr.) tegen de Romeinse bezetters.

Maar wat een ontzettend prachtig uitzicht heb je vanaf de Masada! Geweldige rotspartijen en bergen, maar ook de dode zee is goed te zien. En wij vrouwen vonden dit wel weer een prachtig plekje voor een ‘fotoshootje’ natuurlijk.

En hoe sluit je zo’n geslaagde warme dag dan nog even extra goed af… Mc Donalds!!

Dinsdag 7 april en woensdag 8 april

Tijd om de handen weer uit de mouwen te steken! We hebben ons twee dagen ingezet bij de Domari Society of Gypsies.

Deze organisatie zet zich in het bijzonder in voor vrouwen en kinderen in de zigeunersamenleving. Dit gebeurt op verschillende manieren; o.a. het verstrekken van schoolspullen, het geven van bijlessen, het opleiden van vrouwen in verschillende ambachten zodat ze hun eigen spullen kunnen gaan verkopen. Er lagen schitterend gekleurde tassen, kussenhoezen en sieraden, allemaal handgemaakt.

Wij hebben ons deze twee dagen eigenlijk beschikbaar gesteld als manusje-van- alles. Doordat de oprichtster van de organisatie al enige tijd niemand meer voor de wat praktische klussen had, was er een hoop waarmee we haar konden helpen. Van onkruid wieden tot voedselpakketten sorteren, maar denk ook aan kasten sjouwen, enge insecten verwijderen, citroenen plukken, ramen wassen, spellen dozen uitzoeken, takken snoeien... Onze CV is heel wat uitgebreider geworden na deze twee dagen :-) Leuk feitje is dat we tijdens het onkruid wieden en bladeren harken nog gezelschap kregen van twee schildpadden. Nadat ze ons ontdekt hadden, waren ze niet meer van ons af te slaan... Doordat we onze slippers aanhadden door het prachtige weertje deze dagen, waren we nog bang dat ze in onze tenen zouden bijten. Gelukkig is dat ons bespaard gebleven. Al met al dus weer een hele ervaring rijker.

Donderdag 9 april

Op naar de Tempelberg. Gewoon om het even van dichtbij te zien en sfeer te proeven. De sfeer hebben we dan  ook zeker geproefd, maar daar zullen we later op terug komen.

We dachten precies te weten hoe we moesten lopen, want we hadden de ingang al eens eerder gezien. Daar aangekomen bleek dit de ingang voor de moslims te zijn. De bewaker gaf aan dat de andere toegang zich bevond in de buurt van de Western Wall (klaagmuur). Even zoeken, maar al snel zagen we waar we moesten zijn. En we waren zeker niet de enigen. Een lange wachtrij langs de security, waarbij om de zoveel tijd een aantal mensen via de loopbrug de Tempelberg op mochten gaan.

Na wat geduld waren dan ook wij aan de beurt, maar het was wel een bezoekje van korte duur. Bijna elk pad werd afgesloten door een beveiliger, waardoor iedereen maar vanaf één punt wat foto’s kon maken van de omgeving en de gouden rotskoepel. Nog net konden we even snel vragen of wat toeristen een foto van ons wilden maken, voor we werden opgejaagd op een onvriendelijke toon door de bewaker dat de tijd erop zat en we moesten vertrekken. Samen met de andere bezoekers verlieten we dus maar zo snel mogelijk weer de Tempelberg.

Lopend richting de uitgang hoorden we opeens allemaal geroep en gefluit. We wisten niet helemaal precies wat er aan de hand was, maar de verhalen die we gehoord hebben, werden nu toch opeens werkelijkheid. De spanningen die heersen in het land zijn wel echt degelijk aanwezig. In een snelle blik zagen we een groep Arabische vrouwen verschillende kreten roepen. We hadden in eerste instantie geen idee waar dit over ging en voor wie dit bestemd was. Maar toen we er langs liepen, zagen we in de verte een Joods gezinnetje staan met kleine kinderen. We hebben na de kilte op de Tempelberg even heel duidelijk de spanning geproefd van de onenigheid tussen Jood en Arabier.

Na onze ‘belevenis’ zijn we nog even de Arabische Soek opgegaan, om onze onderhandeling-/ afdingtactieken weer wat bij te spijkeren en op te krikken. Dit gaat ons wel steeds beter af!

De avond zijn we uit eten geweest in de oude stad samen met drie andere Nederlandse meiden en een ouder echtpaar. Zij zijn ook tijdelijk in Jeruzalem om de handen uit de mouwen te steken als vrijwilliger. Gek dan weer dat je zo ver weg bent van je ‘eigen koude kikker landje’ maar wel weer met een heel Nederlands gezelschap aan tafel zit!

  

Vrijdag 10 april

En nu was het weer tijd voor Bethlehem. De schilderingen hebben we afgemaakt en ook de collages zijn gestaag gevorderd. Op de foto’s kunnen jullie de resultaten weer bewonderen.

Na deze creatieve inspanningen hebben we nog een ontzettend gezellige middag en avond gehad met een van de NEM’ers die aan de Arabische kant woont. Leuk om te zien hoe anders dan ook weer de huizen, buren en de omgeving zijn.

We hebben lekker ‘ge-theeleut’, en vervolgens samen de handen uit de mouwen gestoken voor de maaltijd. Hartige taart met salade en als toetje appel crumble uit de oven met vanille pudding… jummie. Fijn nog wat liederen met elkaar gezongen onder begeleiding van de gitaar. Tegen het einde van de avond kwam onverwacht het spelletje Ligretto nog boven tafel. We begonnen ietwat vermoeid door de lange dag die we erop hadden zitten, maar al snel werd het fanatiek. Eigenlijk een heel frustrerend spelletje, waarbij opperste concentratie van belang is :-) 

Na heel wat potjes hebben we er toch een einde aan weten te breien en zijn we weer veilig thuisgebracht! De terugweg duurde wel wat langer dan verwacht, er werd streng gecontroleerd bij het checkpoint/ grensovergang. Maar na onze ID’s te hebben laten zien en een grote glimlach mochten we door en kwamen we weer veilig en vertrouwd thuis aan in Jeruzalem.

City of David

Zondag 5 april

De dag startte met een onbewolkte hemel, dus dat beloofde een mooie dag te worden!

Met elkaar liepen we richting de City of David, waar de gids ons opwachtte.

Vanuit daar liepen we een stukje naar boven en hadden we uitzicht op de ruïnes van het paleis van koning David. In 2 Samuel 5:11 staat dat Hiram, de koning van Tyrus, een bode naar David stuurde met cederhout, timmerlieden en metselaars. Zij bouwden een huis voor David.
Vanaf dit paleis viel David ook in de zonde, toen vanaf het dak zijn oog viel op Bathseba, die zich daar waste. 

Vervolgens kwamen we aan bij de watertunnel die koning Hizkia heeft laten bouwen, diep onder de grond van de stad Jeruzalem. Wij namen de droge Kanaänitische tunnel. In de andere tunnel (van Hizkia) staat namelijk water en is het erg smal. Best spannend om zo diep onder de grond te lopen door een smalle spleet! Af en toe glibberden we weg, dus het was uitkijken geblazen. Gelukkig had niemand erge last van claustrofobie, anders had je echt een probleem, want eenmaal in de tunnel was er geen weg meer terug! In de tunnel zagen we een film over hoe het in de tijd van de bijbel er uit gezien moet hebben. Indrukwekkend! Tot onze opluchting zagen we het daglicht weer en verlieten we de tunnel.

We liepen langs het koninklijke graf van David richting het badwater Siloam.

Koning Hizkia bouwde het originele badhuis zo’n 700 jaar voor Christus om het overtollige water uit de tunnel in op te vangen. Het badhuis waar we nu naar keken, is uit de tijd van Jezus wat door archeologen is opgegraven. Op deze plek heeft Jezus op de sabbat een blinde man genezen door modder op zijn ogen te smeren, wat de blinde man in het badwater Siloam moest afwassen zodat hij ziende werd. (Johannes 9: 1-7)

Na een stukje lopen, kwamen we aan bij de eerste muur van de stad. Onderaan lagen enorme brokken steen uit die tijd. De gids wees ons op een van die enorme, kale rotsblokken waar een mooi plantje op groeit. Een dode steen waar toch leven uit groeit!

Aangekomen bij de oude trappen van het vroegere tempelplein, probeerden we ons voor te stellen hoe het eruit gezien zou hebben, toen de tempel er nog stond. Dit moet prachtig geweest zijn. We maken even een fotoshoot op de trappen van het tempelplein.

Inmiddels hebben we trek gekregen en zochten een plekje op om te lunchen.

Eigenlijk hadden we aan de matses moeten zitten ivm de Pesachweek, dus om geen aanstoot te geven aten we ons pitabrood ‘’stiekem’’ op. Het was nog steeds prachtig weer en erg druk op straat! We keken toe hoe bomvolle bussen met Joden stopten om deze dag door te brengen in de oude stad Jeruzalem. Met een goed gevulde maag en vol goede moed liepen we verder voor het laatste stukje van onze excursie.

We sloten de dag af met een film over de verwoesting van de tempel. Na deze verwoesting zijn er gebruiksvoorwerpen gevonden van een familie die op die plek geleefd heeft. Met deze vondst is er geprobeerd om een reconstructie te maken. Na de film bedankten we de gids voor deze leerzame dag. Door het warme weer hadden we erg trek gekregen in wat kouds en kochten een ijsje die we op een druk plein, in het zonnetje oppeuzelden. Intussen keken we naar de massa mensen die voorbij liep: deftig geklede Joden, meisjes in prachtige jurkjes, orthodox Joodse mannen met bontmutsen…

Het leek ons leuk om nog even naar de klaagmuur te lopen. Het was zo druk dat we zelfs in de file stonden om bij de muur te komen! Na een lange, warme dag kwamen we thuis, ploften in een stoel om er vervolgens de rest van de avond niet meer uit te komen…

Pesach/Pasen

Donderdag 2 april

Pesach en Pasen in Israël, wat bijzonder om mee te maken! Het begon met een mooie dienst in de Christchurch, waarin er stil gestaan werd bij het diepe lijden van Christus. Ook werden er veel liederen gezongen, wat prachtig klonk door de mooie akoestiek  van de kerk. Na afloop van de dienst was er een stille tocht vanaf de kerk naar de hof van Gethsemané. De meeste mensen die de dienst hadden bezocht, liepen deze tocht mee en wij sloten ons er ook bij aan. Stilzwijgend liepen we richting de hof van Gethsemané en we deden ons best om ons concentreren op de boodschap die we in de dienst gehoord hadden, maar dat viel niet mee met al die ongeduldige mensen op straat, die luid toeterden.

We keken onze ogen uit, want onderweg zagen we grote groepen mensen uit allerlei culturen en religies, maar allemaal met hetzelfde doel. De leider van de kerk wilde ons naar een rustig plekje brengen in de tuin van de grote Russisch-Orthodoxe kerk. De nonnen leken echter niet zo blij met ons bezoek en na heen en weer gebel, mochten we uiteindelijk dan toch de tuin in. Wat een rust na alle hectiek van de stad! Op de achtergrond galmde vanuit een andere kerk de stemmen van een koor over de stad Jeruzalem. Prachtig! Er werd stilgestaan bij wat zich in de hof van Gethsemané heeft afgespeeld en er was tijd voor persoonlijk gebed.

Na afloop liepen we met ons drieën weer terug richting het baanbrekershuis. We waren bekaf van het vele lopen en daarbij hadden we erge trek gekregen! De meeste restaurantjes sloten net hun deuren, maar gelukkig was er iets verderop toch nog een open. Uitgehongerd werkten we alle drie zwijgend een grote pizzapunt naar binnen. We hadden weer genoeg energie om het laatste stukje te lopen naar huis.
 
Vrijdag 3 april

Rond half 9 reden we met de bus richting de graftuin. Iets te laat kwamen we aan, maar de dienst was gelukkig nog maar net begonnen. Stilletjes schoven we aan. Het was een bijzondere dienst. Ook zagen we nog wat bekenden (NEM'ers). 

Na de dienst gingen we snel naar huis, want we hadden een drukke dag voor de boeg. Er moest nog veel gedaan worden voor de sederavond (het begin van het zeven dagen durende Pesachfeest) en we hadden veel mensen uitgenodigd voor de sedermaaltijd. Het huis poetsen, kleedjes kloppen, de tafel feestelijk dekken en alle voorbereidingen voor de maaltijd. Rond half 5 waren we eindelijk klaar met onze voorbereidingen en vol trots keken we naar het eindresultaat van de mooi gedekte tafel. Ook de stoel voor Elia stond klaar.

Eindelijk hadden we even de tijd om ons te verkleden zodat we er op ons 'paasbest' uitzagen. De gasten druppelden binnen en toen iedereen zijn plekje gevonden had, opende Piet de avond en lazen we de Haggada (het verhaal van de Joodse slavernij in Egypte en de uittocht). Onder begeleiding van de gitarist, zongen we verschillende liederen met elkaar.

De avond wordt gestart met het wassen van elkaars handen.De sedermaaltijd zelf bestaat uit het eten van ongezuurde broden en bittere kruiden. In het midden van de tafel staat de sederschotel, met hierop: ongezuurd brood (matse), een botje (wij hadden de dag ervoor kippensoep gemaakt... maar het staat symbool voor het lam), een gekookt en daarna verbrand (!!) ei, bittere kruiden (maror), peterselie (karpas), maar ook zoet charoset (mengsel van appel, dadel, honing en noten).

Martine was de jongste van alle gasten en mocht traditiegetrouw volgens de Haggada, de vier vragen over sedergebruiken stellen aan Piet. Gea kreeg de eer om de deur open te zetten voor Elia, omdat hij wordt gezien als voorbereider van vrede en vrijheid voor de mensen (Mal. 4:5). Ook werd een matse verstopt door Piet en deze mocht na de maaltijd gezocht worden door de ‘’kinderen’’. Het leukste gebruik vonden wij die van de wijn: het is de gewoonte om maar liefst vier glazen te drinken! Elk glas heeft zijn eigen betekenis: uitleiding, redding, verlossing en aanneming.

De geschiedenis over de uittocht uit Egypte begint voor ons weer te leven door deze viering.

Halverwege de viering was het tijd om de sedermaaltijd te gebruiken en konden we alle schalen op tafel zetten. Alles zag er heerlijk uit en er was keuze genoeg: kip en groenten uit de oven, aardappelschotel, verschillende salades. Tijdens de maaltijd werd er gezellig met elkaar gekletst, het leek wel een ‘’Jodenkerk’'.

Na de maaltijd vervolgden we het programma van de viering. De avond werd afgesloten met een heerlijk toetje: ijs met vers fruit. Aan het tijdstip dat de laatste gasten vertrokken, konden we zien dat het een geslaagde avond was.  

Weekend Haifa en Tiberias

Vrijdag 27 maart

We hebben een weekendje weg voor de boeg! Na een kort nachtje, want de klok werd verzet, vertrokken we met onze huurauto richting Haifa. De zon scheen volop en de temperatuur zou oplopen tot 30 graden! Zo warm hadden we het nog niet gehad, dus het vakantiegevoel groeide met de minuut. Na een ritje van zo’n 2,5 uur kwamen we aan in Caesarea, waar we stopten bij een strandje om even aan onze kleur te werken. We lagen nog geen minuut, of we voelden wat kriebelen. Een invasie van lieveheersbeestjes was op ons neergestreken. Alle spullen weer opgepakt en iets dichter bij het water gaan liggen, waar we met rust gelaten werden. Het water was te koud om te zwemmen, maar pootjebaden ging prima.

Inmiddels hadden we best trek gekregen en wilden we onze meegebrachte broodjes opeten. Omdat we brood zónder zand en lieveheersbeestjes lekkerder vinden, gingen we op zoek naar een meer beschut plekje. En dat vonden we: midden in een bos, tussen de dennenappels. Het leek wel alsof we in een ander land waren.

Na het eten hadden we een afspraak met Patrick van House of Victory. Deze organisatie vangt verslaafden van straat op en helpt ze af te kicken. Patrick is zelf een ex-verslaafde, dus weet hoe moeilijk dat is. We kregen een rondleiding in het goed verzorgde huis en al onze vragen werden beantwoord.

Het liep al tegen het eind van de middag en we wilden voor de sabbat bij Beit Skandinavia zijn. Hier mochten we namelijk de sabbat meevieren en overnachten. Dit pension is opgezet door twee nonnen, die de in kibboets werkende jongeren uit Scandinavië, een ‘thuisgevoel’ wilden geven. Bij uitzondering mogen er ook mensen van andere nationaliteiten verblijven, zoals wij omdat we vrijwilligers zijn. Het bijzondere is dat wij hier hebben meegegeten en geslapen, zonder iets te hoeven betalen. Uiteraard zijn giften welkom en hebben wij ook een duit in het zakje gedaan, maar het was niet verplicht. 

Het pension is geweldig! Kneuterig ingericht met een mengelmoes van Scandinavische en Israëlische spulletjes. Overal waar je kijkt hangt of staat wel iets. De kamers zijn klein, maar schoon en verzorgd.De sabbatsviering was bijzonder om mee te maken. Met wel 30 mensen van allerlei nationaliteiten zaten we aan een lange tafel. We kregen een goedgevulde groentesoep en heerlijk vers brood. Ook hadden ze gedacht aan een toetje: citroencake met vanille roomkaas erop. Niemand hoefde met honger naar bed…

Zaterdag 28 maart

Na een lekker nachtje zaten we om half 9 aan het ontbijt en gingen we naar een Messiaanse kerkdienst met een Arabische voorganger. Jood en Arabier zitten hier met elkaar in één gemeente. De dienst was in het Hebreeuws en hoewel we al een paar woordjes spreken, hadden we toch vertaling nodig. We kregen audio-apparaatjes waar we de Engelse vertaling konden horen. Dit is iets dat je veel ziet in kerken hier, door alle verschillende nationaliteiten die de diensten bezoeken.

Na de dienst lunchten we in een klein restaurantje om de hoek. We hadden even genoeg van de falafel en shoarma, dus kozen voor kipschnitzel, heerlijk!

In dit restaurantje werden we opgehaald door Johanneke. Deze Nederlandse jonge vrouw is getrouwd met een christen Arabier en woont nu in Haifa. Zij zet zich in voor Sisters of Nazareth-Haifa. Dit is een stichting die toegang wil bieden tot onderwijs aan kinderen uit Haifa en omgeving. Daarbij staat christelijk onderwijs voorop en is er respect voor kinderen met een andere geloofsachtergrond. Naast een rondleiding door Haifa, liet zij ons ook het enorme schoolgebouw zien. Helaas was het gebouw zelf gesloten ivm sabbat.

Na de wandeling door Haifa was het tijd om door te reizen naar Tiberias. Daar konden we namelijk logeren in het appartement van de oom en tante van Reineth. Het avondeten bestond uit pita’s met chocopasta en verse aardbeien en daarna hadden we een rustig avondje in het appartement. We genoten in de zwoele avondlucht van het prachtige uitzicht op het meer van Galilea. 

Zondag 29 maart

De dag begon feestelijk met ‘lang zal ze leven’ voor Martine! Met felicitaties, kadootjes en aardbeien met een kaarsje vierden we haar twintigste verjaardag. En dat was nog niet het enige: na het inpakken, zochten we een restaurantje waar we een echt Israëlisch ontbijt konden nemen. Ongelofelijk, wat hebben we gegeten! De foto spreekt voor zich en de lunch hebben we die dag maar overgeslagen…

We besloten eerst naar Ginosar te rijden, waar je met een petrusboot over het meer van Galilea kan varen. Helaas hadden we niet gereserveerd en was er pas plek voor het eind van de dag, dus hebben wij het gehouden bij een fotosessie op één van de boten.

De volgende stop was in Tabgha, waar Jezus duizenden toehoorders voedde met vijf broden en twee vissen. Op deze plek staat nu een kerk, waar een mooie mozaïek te zien is van de vissen en broden.

Na weer een eindje rijden stopten we bij Kapernaüm, 
wat een tijd de woonplaats van Jezus is geweest. Nu zijn er nog resten te zien van een hele oude synagoge. Op een bankje genoten we van het uitzicht op het meer van Galilea, alvorens we verder rijden naar het volgende wat we graag willen zien: de watervallen van Banias.

We reden een onheilspellende donkere lucht tegemoet, maar hadden goede moed. Wel was het nog even spannend of we er konden komen, omdat de route in het Golan (nabij Syrië) ligt. Gelukkig konden we zonder problemen de watervallen bereiken. Eenmaal aangekomen, wandelden we door de bloeiende natuur naar de waterval. Het geweld van de waterval was van verre al goed te horen. Onderweg zagen we veel Joodse gezinnetjes, die dit ook een leuk dagje uit vonden. Na de wandeling besloten we aan de terugreis te beginnen. We hadden nog aardig wat uurtjes voor de boeg. 

Onderweg zijn we nog gestopt bij de Berg van de Zaligsprekingen voor een picknick en stil te staan bij de woorden die Jezus hier in de Bergrede gesproken heeft.

Het was al lang en breed donker toen we thuis aankwamen, maar wat voelde het vertrouwd om weer in Jeruzalem te zijn. Home sweet home…